De ATNR reflex ; de reflex die in vele personen met (dys…-) diagnoses en gedragsproblemen nog actief is …. Dyslexie, dyscalculie, dyspraxie, leer/gedragsproblemen, evenwichtsstoornissen geheugenproblematiek (en nog vele andere uitdagingen)? Kijk eerst eens of deze reflex nog stoort! Onderaan deze blog zie je nog vele andere en zeer uiteenlopende problemen die o.a. door een niet- geïntegreerde ATNR mede worden veroorzaakt!
Een belangrijke en veel- bepalende reflex in de schijnwerpers. De Asymmetrisch Tonische Nekreflex (ATNR) ; in niet- geïntegreerde staat een grote boosdoener bij al ons educatieve en motorische leren. Hij speelt een belangrijke rol bij de ontwikkeling van de zenuwbanen van het Centraal Zenuwstelsel, de samenwerking van onze hersenhelften maar ook de samenwerking van beide lichaamshelften. Daarnaast is hij een grote begeleider van het geboorteproces, en “gangmaker” voor allerlei zeer belangrijke motorische vaardigheden in het eerste levensjaar.
De verstoring van de ontwikkeling van de ATNR zorgt (samen met een aantal andere nog aanwezige primaire reflexen) voor ontwikkelingsstoornissen/vertragingen en/of problemen op neurologisch gebied. Herken je de in de eerste alinea opgesomde uitdagingen al? Dan doe je er verstandig aan deze post te lezen.
Uitdagingen bij leren, rekenen, focussen, lezen algemeen, lezen van kleine letters, vaag en dubbel zien, spelling, slechte oog- hand coördinatie, motorische vaardigheden (kruipen, fietsen, lopen, balans houden), geen geduld hebben (alles nú willen), egoïsme, scoliose, slijtage aan gewrichten, moeite hebben met overschrijven vanuit boek/overschrijven van het bord, knoeien met het eten ??? Of ben je bekend met de diagnoses die beginnen met “dys” (dyslexie, dyscalculie, dysgrafie, dyspraxie……) ADD, Autisme enz ??? Dan is o.a. een nog actieve ATNR een zeer waarschijnlijke veroorzaker van deze uitdagingen. Hieronder een uitleg over het ontstaan, de functie en de verstoringen die deze reflex geeft als hij niet onder controle is gekomen.
De ATNR is een zeer belangrijke reflex in eerst het motorische en daarna het cognitieve leerproces en wordt daarom ook wel “de leerreflex” genoemd. Hij activeert zeer uiteenlopende systemen zoals:
- het motorisch proprioceptieve- vestibulaire systeem (waar is mijn lichaam in de ruimte en hoe beweeg ik me in balans door die ruimte zonder mezelf te bezeren),
- Het auditieve geheugen (informatie beluisteren, opnemen en onthouden; noodzakelijk voor spraak-taal ontwikkeling)
- Mogelijkheid om de lichaamsmiddellijn te kruisen
- Kunnen zien en richten met beide ogen (binoculair zien; belangrijk bij het (begrijpend) lezen en (over-)schrijven)
- Oog- hand coördinatie (belangrijk bij schrijven, lezen, rekenen, motorische vaardigheden enz.)
- Visuele en auditieve middellijn over kunnen steken (hierdoor kun je beide ogen en oren voldoende inzetten bij informatie opnemen en dit bevordert de focus en concentratie).
- Met elke oor afzonderlijk geluid kunnen opnemen en een geluidsbron kunnen bepalen (mono- auditieve perceptie).
- De ATNR heeft een belangrijke rol in de ontwikkeling van een dominante hersenhelft. Belangrijk dus bij het ontwikkelen van het links- rechts besef en voor de ontwikkeling van de talenten van beide hersenhelften en de optimale samenwerking daartussen.
Daarnaast heeft de ATNR erg veel invloed op de verschillende (ontwikkelingsstadia van) bewegingen:
- Homolaterale bewegingen(bewegingen met de ledematen aan één zijde van het lichaam).
- Cross laterale bewegingen(bijvoorbeeld linker arm en rechterbeen tegelijkertijd kunnen bewegen en de middellijn kunnen oversteken
- Grove motorische bewegingen van de verschillende lichaamsdelen in verbinding met elkaar (rennen, springen, huppelen, klimmen, enz).
- Fijn motorische bewegingen van het lichaam, waarbij het vestibulaire systeem/ labyrinten in het oor gestimuleerd worden en zodoende worden motoriek, gehoor en zicht een belangrijk samenwerkend geheel).
- Als de grove en fijn- motorische bewegingen goed kunnen worden uitgevoerd, dan ontstaat er ook ruimte voor gedifferentieerde, doelgerichte bewegingen van vooral het hoofd. Daardoor kan auditieve en visuele informatie goed opgenomen, verwerkt en onthouden worden.
Ontstaan en functie: De ATNR ontstaat ongeveer in de 13e week van de zwangerschap en is samen met twee andere primaire reflexen de grote stimulator van de trapbewegingen van de foetus in de baarmoeder. stimuleert het vestibulaire (evenwichts-) systeem en ondersteunt de ontwikkeling van de spierspanning(tonus) in het lichaam. Tijdens de bevalling speelt de ATNR een dubbelrol; Hij wordt (a) geactiveerd en (b) hij helpt actief mee aan de uitdrijving.
- Enerzijds wordt door de weeën van de moeder, het hoofd van de baby gedwongen om opzij te draaien, waarmee de reflex wordt getriggerd.
- Doordat het hoofd gedwongen wordt opzij te draaien, kunnen de bewegingen van hoofd, schoudergordel, en armen actief meehelpen aan het maken van de spildraai die noodzakelijk is om onder het schaambeen van de moeder door te kunnen komen/door het geboortekanaal te kunnen. Dit maakt meteen duidelijk dat slecht indalen, niet vlot verlopende ontsluiting, stuitligging, sterrenkijken, tang/vacuümverlossing of keizersnede al duidelijke indicatoren zijn voor een slechte start van de ontwikkeling van de ATNR (maar ook zeker van andere reflexen).
Na de geboorte helpt de reflex bij de verdere ontwikkeling van het vestibulaire systeem, oog- hand coördinatie en motorische vaardigheden. Daarnaast is hij erg belangrijk bij het verwerken van auditieve en visuele prikkels. Hij hoort in de 6e à 7e maand na de geboorte onder controle te komen van de hogere hersendelen en geïntegreerd te zijn in het gehele lichamelijke systeem.
Hoe is deze reflex te herkennen ?
Door een actieve (volgen van een voorwerp of persoon) passieve draaiing (wordt gedaan door een ander) van het hoofdje naar links of rechts, wordt de reflex uitgelokt. De reactie die volgt is een spontane strekking van de arm en het been aan de kant waar het hoofd naartoe wordt gedraaid. Aan de andere zijde van het lichaam buigen de arm en het been spontaan.
Een pasgeboren baby kan in beginsel alleen focussen op voorwerpen/personen op ongeveer 18 cm afstand. Deze focus is nog niet gekoppeld aan lichamelijke vaardigheden, omdat de neurologische verbindingen tussen hersenen en spieren in de rest van het lichaam nog niet efficiënt werken. Door het veel herhalen van de reflexmatige bewegingen ontstaan er meer verbindingen tussen de diverse hersengebieden en de aan te sturen spieren en verlopen bewegingen steeds meer gecoördineerd. Van onbewust naar bewust, van bewust grof- motorisch naar onbewust grof- motorisch en daarna de fasen bewust fijn- motorisch naar onbewust fijn- motorisch. Dit is de staat van geautomatiseerde bewegingen en handelingen.
Even terug naar de vroege ontwikkeling van de baby in het eerste levensjaar….Het doorlopen van bovengenoemde ontwikkelingsfasen stelt het kind in staat zich te leren focussen op een voorwerp en even later ook het grijpen daarvan. Doordat een baby voorwerpen kan grijpen, kan het ook met zijn mond (kauwen, bijten, zuigen) informatie inwinnen over verschillende voorwerpen. Wij leren in de eerste vijf jaar voornamelijk door zintuigelijke waarneming. Alle zintuigen zijn nodig om een zo compleet mogelijk beeld te vormen en verbanden te leggen. Kunnen focussen, grijpen, proeven voelen, ruiken, horen en zien moeten we optimaal kunnen doen, waarbij verstoringen dus vertragingen in die ontwikkelingen oplevert. Bij een leeftijd van ongeveer 4 maanden heeft een baby de vaardigheid van het focussen op het niveau van een volwassene. Hierdoor kan dus de basis worden gelegd voor het leren kruisen van de middellijn en helpt de baby om verschillende opvolgende (overgangs-)bewegingen te maken; rollen van rug naar buik v.v, schuiven en kruipen op de buik (tijgeren).
Daarnaast is een belangrijk onderdeel van de ATNR, de ontwikkeling van het vestibulaire systeem en dus het evenwicht. Door de draaiing van het hoofd ontstaat er beweging in het binnenoor. Specifieker; in de cochlea (de halfcirkelvormige kanaaltjes) waarin zich een vloeistof bevindt die in beweging wordt gebracht. Deze registreren de kleinste bewegingen en positie- veranderingen van het hoofd en geven ons zowel bij open als gesloten ogen informatie over onze positie in de ruimte en of we rechtop staan of niet. Samen met de Tonische Labyrint Reflex (TLR) zorgt hij voor een juiste verplaatsing in en door de ruimte, ruimtelijk zicht en inzicht en een gevoel van (on)veiligheid. Bij een niet geïntegreerde ATNR/ TLR zie je overgevoeligheid voor beweging (Schommels, draaimolens, loopbanden e.d.). Motorische onhandigheid en evenwichtsproblematiek zorgen voor uitdagingen op roltrappen, bij (diep)springen, bij reizen en het algemene gevoel van veiligheid.
Een storende ATNR zorgt bij heel veel kinderen voor faalangst en leerproblemen/uitdagingen, veelal significant lagere performale scores in een intelligentieonderzoek en “dys”- diagnoses. Deze uitdagingen en problemen ontstaan omdat auditieve en visuele informatie zwak verwerkt, opgeslagen en onthouden wordt, er een zwakkere taalontwikkeling is, er problemen zijn met focus, zicht en concentratie, er weinig efficiënte samenwerking mogelijk is tussen beide hersenhelften en daardoor ook weinig efficiënte samenwerking tussen beide lichaamshelften. Doordat kinderen door deze verstoringen heel erg moeten compenseren, de informatie langzamer en slechter verwerken en de grote hoeveelheid denkstappen niet kunnen onthouden; automatiseren zij (leer)vaardigheden slechter. Dit kost heel veel energie, levert veel frustratie op en er ontstaat ontzettend veel emotionele stress.
De storingen die door een immature ATNR optreden, zorgen voor inefficiënte handelingen van de diverse lichaamssystemen en halen ons uit de concentratie, beïnvloeden het helder denken en luisteren negatief, en geeft het beeld van bijvoorbeeld ADD of Autisme.
Symptomen van een nog storende Asymmetrisch Tonische Nekreflex (dat zijn er enorm veel; hieronder slechts een selectie binnen de diverse ontwikkkelingsgebieden);
Algemene welzijn:
Evenwichtsstoornissen, Fibromyalgie, gehoorproblemen, Scheefstand/groei lichaam, Spieratrofie/slapte/ krampen, Scheefstand hoofd, uitputting/Burn- out, spijsverteringsproblemen, gewricht of botschade, verhoogde kans op schouderklachten, kop en kom schouder en/of heupgewricht, wervelkolom- afwijkingen.
Motoriek (uitdagingen met):
Stilzitten, oogvolgbewegingen,(hard)lopen, Evenwicht bewaren, Moeite met stilzitten en/of staan, coördinatie, bal gooien, bal vangen, lichaamsmiddellijn niet oversteken, veel struikelen, vallen en botsen, te kort/niet gekropen
Gedragsmatig moeite met:
Maat houden, meerdere verschillende vaardigheden tegelijk doen/organiseren, …snel in actie komen, …..aan de slag gaan, ……op tijd stoppen, ….verandering.
Uitdagingen op leergebied:
Aandacht vasthouden, Reken en spellingsregels/ strategieën onthouden en volgen, Lateralisatie, letterherkenning (op jonge leeftijd), (begrijpend) lezen, (over)schrijven van het bord of uit het boek, Letters/cijfers omkeren, aan de verkeerde kant van de bladzijde beginnen met schrijven/lezen, schrijfmotoriek, pengreep, Moeite met navertellen of volgordelijk opschrijven van de denkstappen (wiskunde bijvoorbeeld), moeite met automatiseren, bij lezen woorden/ (delen van) zinnen overslaan, husselen van woorden, woordvindingsprobelemen, “dys”-diagnoses (bij meer dan 50% van de kinderen met een actieve ATNR is dyslexie vastgesteld), beelddenken en disharmonische intelligentie- profielen.
Kortom; de ATNR is een primaire reflex die zeer belangrijk is in en na onze schoolgaande jaren. Het verloop van de bevalling is een belangrijke indicator voor een niet (of wèl) geïntegreerde ATNR en een aantal andere reflexen, zoals TLR, STNR, Spinale Galant en Spinale Perez reflex. Iedere bevalling die afwijkt van de standaard (te vroeg, te laat, ingeleid, keizersnede, vacuum, tang, te snel te langzaam, sterrenkijker), is een belangrijke reden om o.a. de ATNR in de gaten te houden. Reflexintegratie helpt de ATNR op weg naar volwassen functioneren, helder denken, beter lezen en leren op diverse, uiteenlopende bovengenoemde gebieden. Zeer de moeite waard om ermee aan de slag te gaan !
