Reflexintegratie
Terug naar de basis
van menselijke/natuurlijke ontwikkeling
Leven is één groot ontwikkelingsproces. Dit begint al een paar weken na de conceptie in de baarmoeder en eindigt als we in de laatste fase van ons leven aankomen. Het functioneren van het Centrale zenuwstelsel speelt een essentiële rol in hoe (veilig) wij de wereld om ons heen beleven, hoe we ons voelen (fysiek en psychisch), hoe allerlei organen en orgaanstelsels (samen)werken, hoe wij ons denken en handelen organiseren.
Hoe sterker de neurologische verbindingen in ons brein en tussen brein en lichaam zijn ontwikkeld, hoe beter en meer geautomatiseerd ons functioneren zal verlopen. Hoe zwakker het neurologische netwerk in ons lichaam is, hoe meer energie het lichaam nodig heeft om goed te functioneren. We moeten compensaties gaan inzetten om ons doel toch te behalen. Hoe meer compensaties, hoe vermoeiender dit is. Dit heeft gevolgen voor onze fysieke en mentale weerbaarheid. Met de integratie van de primaire reflexen kunnen we het zenuwstelsel op iedere leeftijd ontwikkelen, versterken en herstellen, zodat de compensaties niet of nauwelijks meer nodig zijn.
Primaire reflexen: fundament van ons cognitieve functioneren
Aan de basis van de ontwikkeling van motoriek, gedrag en cognitie, liggen de primaire reflexen. Zij zijn de pijlers van ons neurologische fundament en zijn bedoeld om ons te helpen in de babytijd te overleven en geven de eerste aanzet tot bewegen in de baarmoeder. Ze hebben een actieve rol tijdens het bevallingsproces en zijn de belangrijkste factoren die het kind faciliteren om de motorische mijlpalen op tijd te behalen. Met de motorische mijlpalen als ankerpunten in de vroegkinderlijke ontwikkeling, hebben we meteen een belangrijke tool in handen om problemen in de neurologische ontwikkeling, tijdig te sporen. Worden deze mijlpalen niet binnen een redelijk tijdsbestek behaald dan is dat een signaal dat de reflexen het kind onvoldoende ondersteunen in de motorische, maar tegelijkertijd ook in de emotionele, sociale en cognitieve ontwikkeling. Primaire reflexen staan namelijk aan de basis van de opbouw en ontwikkeling van het Centrale Zenuwstelsel.
Hieronder volgt een overzicht :
1. Wat zijn reflexen en welke soorten onderscheiden we ?
2. De biologische ontwikkeling gezien op de tijdlijn; Wanneer verschijnen, ontwikkelen en integreren primaire reflexen ?
3. De neurologische ontwikkeling: Wat gebeurt er in het brein onder invloed van reflexen ?
ad 1. Wat zijn reflexen ?
Reflexen zijn onbewuste reacties op zintuigelijke prikkels, aangestuurd vanuit de hersenstam en/of ruggemerg (spinale reflexen). Er zijn levenslange reflexen die "een leven lang" hun werk blijven doen. Denk daarbij aan ademhaling, knipperen met de ogen, kippenvel krijgen, zweten. Daarnaast hebben we de primaire reflexen: dit zijn de kinderlijke reflexen die (tijdelijk) een zeer belangrijke rol spelen bij onze ontwikkeling op onbewust, onderbewust en bewust niveau. De 24 primaire reflexen verschijnen vanaf de 7e week tot de 38e week van de zwangerschap, ontwikkelen zich gedurende de eerste twee levensjaren samen met de posturale reflexen en integreren rond de tweede verjaardag. Als de primaire reflexen goed ontwikkeldzijn, kunnen de posturale reflexen ons de rest van ons leven ondersteunen bij het bewegen en omgaan met de zwaartekracht.
ad 2. De biologische ontwikkeling: reflexen op de tijdlijn gezien.
Primaire reflexen zijn de kinderlijke reflexen en verschijnen in de baarmoeder. Ieder van de 24 primaire reflexen heeft een vast verschijningsmoment in de zwangerschap. Dit verschijnings- moment ligt vast in onze genen en komt onder normale omstandigheden op tijd tot stand. Is de reflex verschenen, dan levert dat het embryo (en later de foetus) basale bewegingsvaardigheden op, die geoefend worden in de baarmoeder.
Als de basale stadia van ontwikkeling van de reflex doorlopen zijn, komt de ontwikkeling tot een hoogtepunt. Op dit hoogtepunt wordt er een seintje gegeven aan een nieuwe reflex, die dan tot ontwikkeling kan komen waardoor een foetus zich verder door kan ontwikkelen tot baby. Er ontstaat een soort kettingreactie aan zich ontwikkelende primaire reflexen die tegen het einde van de zwangerschap klaar zijn om de baby te helpen geboren te laten worden. 3. De neurologische (brein)ontwikkeling onder invloed van de primaire reflexen. Als we kijken naar de activiteit in het brein, moeten we vaststellen dat in een voldragen pasgeboren baby
- Ze helpen de ongeboren baby in de verschillende bevallingsstadia om steeds de juiste hoofdpositie te kiezen om het geboortekanaal in en door te komen. In iedere fase van het bevallingsproces spelen andere reflexen een ondersteunende rol en daarnaast worden een aantal basaal ontwikkelde reflexen geactiveerd door de bewegingen in het geboortekanaal.
- tijdens de gang door het geboortekanaal is de spildraai van groot belang om een aantal primaire reflexen te activeren. Deze activatie is belangrijk voor het optimaal kunnen maken van verschillende bewegingen in de eerste twee levensjaren.
ad 3. De neurologische ontwikkeling onder invloed van primaire reflexen
Na de bevalling hebben deze reflexen een volgende functie en dat is overleven. Je eerste ademteug, tijgeren naar je moedersborst, zoeken naar de tepel, en contact maken via verschillende zintuigen zijn van levensbelang. De hechting vind in het eerste uur na de bevalling plaats. Het is hiervoor van het grootste belang dat een pasgeborene z.s.m. na de bevalling fysiek en verder zintuigelijk contact met moeder (vader) kan maken. Dit is belangrijk voor de ontwikkeling van vertrouwen in jezelf en anderen en hechting aan jezelf en aan anderen. Verder helpen de primaire reflexen de baby om de eerste levensmaanden door te komen en zich verder te ontwikkelen zodat de mijlpalen als grijpen, steunen, rollen, kruipen, zitten, staan en lopen kunnen worden behaald. Vanuit deze grof-motorische basis kan een individu zich verder ontwikkelen naar fijn-motorische vaardigheden en automatiseren van allerlei andere, meer bewuste leerprocessen.
Op naar de basisschool
Vooral in de onderbouw van de basisschool (groep 3), worden de eerste van de bovengenoemde problemen vaak zichtbaar. Veel van deze kinderen blijken neuro-motorisch onrijp te zijn, wat uiteenlopende uitdagingen kan opleveren. Denk daarbij bijvoorbeeld aan lees reken/ automatiseringsproblemen, maar ook frustratie, faalangst en de ontwikkeling van een laag zelfbeeld. Stress wordt dan een belangrijke en bepalende factor.
Door stress ontstaan verschillende problemen: Het lichaam maakt direct Adrenaline en Cortisol aan waardoor wij reflexmatig (onbewust niveau)gaan handelen. We vechten of we vluchten. Bij vechten gaan we boos of gefrustreerd gedrag vertonen en bij vluchten krijgen we psycho- somatische klachten, we trekken ons terug en’/of we worden (faal)angstig.
Reflexmatig handelen is een onbewust proces en wordt aangestuurd vanuit de hersenstam (reptielenbrein). Dit deel is het oudste deel van ons brein en de functies in dat deel van het brein zijn gericht op overleven. Het is tevens het gebied waar al onze zintuigelijke informatie als eerste binnenkomt. In de hersenstam vinden we ook het RAS (Recticular Activating System), welke een filter is. Belangrijke informatie wordt doorgestuurd naar de hoger gelegen hersengebieden en onbelangrijke informatie wordt in een ideale situatie gefilterd. We doen daar dan niets mee. Maar als dit filter niet goed werkt, dan komt er veel te veel informatie door in de hoger gelegen hersengebieden. Dit zorgt dan voor een overdaad aan verschillende prikkels waardoor we overprikkeld of geïrriteerd raken. Mensen met o.a. (geboorte/medisch) trauma, AD(H)D, HB, HSP, OCD, ASS hebben te maken met een RAS wat de zintuigelijke prikkels niet goed kan verwerken. Met het aanleggen van een sterk zenuwstelsel, verbetert de werking van dit filter ook.
Voor wat betreft de basisschoolkinderen levert het integreren van de primaire reflexen verbetering op bij: grof en fijn- motorische vaardigheden, concentratie, focus, leerproblemen als Dyslexie, ADHD, ASS, dyscalculie, kinderen met disharmonische intelligentieprofielen en sociaal- emotionele ontwikkeling en problematiek rondom emotieregulatie etc.
en verder...
Reflexintegratie is geschikt voor iedereen, ongeacht leeftijd, beperkingen, uitdagingen enz. Het zenuwstelsel is een heel leven lang in staat om nieuwe verbindingen te maken en (soms deels) te herstellen.
Reflexen uitgelicht
Kenmerken van niet- geïntegreerde primaire reflexen.
Als we door (vroege) ontwikkelingsvertragingen de reflexen niet integreren, blijven we bij zintuigelijke stimuli, reflexmatige en primaire reacties krijgen. We kunnen dan onvoldoende gebruik gaan maken van de mogelijkheden van de Cortex, de grote hersenen, ook wel het menselijk brein genoemd. Dit deel van de hersenen maakt ons als mensen uniek en stelt ons in staat op basis van cognitie en geautomatiseerde processen, te handelen en na te denken over bijvoorbeeld oorzaak en gevolg. Ook stelt het menselijk brein ons in staat om complexe taken succesvol op te lossen, strategieën te kunnen onthouden en uit te kunnen voeren.
Het mensenbrein is alleen optimaal in te zetten als wij ons veilig voelen en (zelf)vertrouwen hebben. Veiligheid ervaren begint bij je eigen lichaam. Waar ben ik in de ruimte ? Waar zijn andere mensen en voorwerpen in de ruimte om mij heen? Kan ik vertrouwen op wat ik met mijn ogen zie, met mijn oren hoor en wat ik via tast en sfeer oppik uit mijn omgeving ? Primaire reflexen zijn ook hier de basis voor de ontwikkeling van die zintuigen. Hoe beter de reflexen integreren, hoe beter we kunnen vertrouwen op wat we waarnemen.
Als we de wereld om ons heen als onveilig waarnemen dan zullen de hersenstam en het limbische systeem signalen afgeven dat de veiligheid in het geding is. Vluchten, vechten of bevriezen zullen dan als onbewuste handelingen gebruikt worden om te "overleven".
De boom kan pas volledig in blad komen, als de wortels en de stam goed ontwikkeld zijn!
Reflexen onder controle of niet ?
Reflexen moeten van een primaire rol overgaan in een secundaire rol en op de achtergrond een ondersteunende functie gaan krijgen. Niet geïntegreerde reflexen zijn het lichaam en onze bewuste denken en handelen de baas, waardoor wij niet (goed) in staat zijn om te doen zoals we dat op bewust niveau willen of zoals de omgeving van ons vraagt. Als we merken dat we bepaalde taken niet goed kunnen uitvoeren (en als dat meerdere keren achter elkaar gebeurt), dan kan dat ten koste gaan van ons zelfvertrouwen en ligt faalangst op de loer. Komen we vervolgens met regelmaat in nieuwe “onveilige” situaties terecht dan worden de angstreflexen steeds opnieuw geactiveerd.
Deze reflexen worden getriggerd door de verschillende zintuigen (zien, horen, ruiken, voelen, proeven). De prikkels worden doorgestuurd naar o.a.de hersenstam, die een inschatting maakt van veilig of onveilig. Zitten we al langdurig vast in dit zich herhalende patroon dan raken onze energiesystemen uit balans en onze zintuigen overprikkeld. Met overprikkelde zintuigen registreren onze hersenen nog sneller “onveiligheid”en komen we in een vicieuze cirkel terecht. Voor we er erg in hebben zijn we bezig het leven te overleven. Reflexen komen na het tweede levensjaar niet uit zichzelf onder controle en we groeien ook niet over storende reflexen heen.
Is hier dan niets aan te doen, zult u denken ? Gelukkig zijn we in staat om terug te gaan naar de basis van onze ontwikkeling, door met de Masgutova Neurosensomotorische Integratie methode (MNRI) op hersenstamniveau de nog actieve (of nooit goed geactiveerde) reflexen alsnog te ontwikkelen. Door reflexen m.b.v. manuele ondersteuning alsnog hun patronen te laten doorlopen, rijpt het zenuwstelsel, Hierdoor kunnen de diverse hersengebieden beter bereikt worden, de diverse functies van spieren organen en energiesystemen in het lichaam beter aangestuurd worden en kost functioneren minder (extra) energie.
Niet geïntegreerde reflexen en de kenmerken
Als reflexen niet goed integreren en niet goed onder controle komen van de functies in de hogere hersengebieden, dan verstoren ze op onbewust en onderbewust niveau ons dagelijks functioneren en de organisatie van onze denkprocessen en het komen tot doelgerichte handelingen. Hieronder staan in schema een paar reflexen beschreven en wat er voor verstoringen optreden op motorisch, fysiek en/of psychisch niveau. Hieronder ziet u een overzicht van een klein aantal reflexen en de verstoringen die ze kunnen geven op fysiek, motorisch en gedragsgebied, als ze niet geïntegreerd zijn.
Hieronder een overzicht van de kenmerken van verstorende primaire reflexen, op motorisch, fysiek en gedragsgebied (Kijk voor meer informatie over kenmerken van niet geïntegreerde primaire reflexen via de groene knop rechts bovenaan deze pagina !).
