HET BELANG VAN BEWEGEN IS VEEL GROTER DAN VEEL MENSEN WETEN/DENKEN…….EEN BLOG OVER HOE BEWEGING TE MAKEN HEEFT MET ONTWIKKELING, LEREN, FUNCTIONEREN.
en grote groep mensen zal denken dat de eerste quote; “Ik ben, dus ik beweeg” de juiste is. Maar als je meer achtergrondinformatie hebt, zul je erachter komen dat de quote “ Ik beweeg dus ik ben”, de enige juiste is. Het belang van bewegen wordt gelukkig steeds meer onder de aandacht gebracht, maar dit is nog lang niet genoeg. Optimaal bewegen betekent optimaal functioneren in het leven.
Zolang je (gevarieerd) beweegt, stimuleer je diverse hersengebieden die allemaal hun eigen functie en vaardigheden hebben. Door minder (gevarieerd) bewegen, worden er ook minder prikkels worden verzonden/ontvangen tussen hersenen–spieren, hersenen-organen enz. Rust roest dus echt en veel stilzitten heeft in toenemende mate een negatieve invloed op ons hele zijn !! Deze blog is een oproep tot veel meer bewegen; of je nu in de baby/peuter/kleuter- fase zit, op school of werk zit of senior bent !
Sinds ik ben besmet met het reflexintegratie- virus, heb ik mezelf vanuit verschillende invalshoeken laten onderdompelen in de wereld van de hersenen, zenuwstelsel, reflexen en de functie en ontwikkeling daarvan. De diverse methoden hebben als gemeenschappelijk deler dat ze d.m.v. gerichte oefeningen werken aan de ontwikkeling en rijping van het zenuwstelsel en daarmee het beter functioneren van het brein en diverse lichaamsdelen. Met behulp van het activeren van de reflex, door middel van een stimulus, zetten we het circuit van de reflex alsnog of weer aan. Hierdoor komen neuronen in beweging. Neuronen oftewel zenuwcellen kunnen d.m.v. de synapsen aan de uiteinden van zenuwcellen, onderling verbinding met elkaar maken. Hierdoor kan er een steeds breder netwerk van verbindingen ontstaan. Deze verbindingen vermeerderen zich in de eerste maanden na de geboorte tot een zeer uitgebreid netwerk en zijn zeer belangrijk voor het verbinden van de diverse hersengebieden en de verbindingen tussen hersenen en spieren/organen.
Ieder hersengebied heeft zijn eigen specifieke functie en moeten een bepaald deel/delen van het lichaam gaan bedienen. Dus bijvoorbeeld vanuit het motorische deel van de Cortex naar de hand of voet en weer terug, maar ook tussen bijvoorbeeld het visuele deel van het brein (waar we alles wat we zien mee verwerken) en het auditieve deel van het brein (daar waar we taal en geluid mee verwerken) enz. Deze diverse lichaamsdelen gaan in toenemende mate ook nog steeds meer samenwerken met elkaar, waardoor er een steeds gemakkelijker functionerend systeem ontstaat. En dus binnen dat systeem wat lichaam heet, werken de diverse afdelingen ook weer zeer nauw samen. Het zenuwstelsel maakt dat de verschillende afdelingen samen kunnen werken en is dus anders gezegd de verbindende factor. Zonder zenuwstelsel (of met een matig ontwikkeld zenuwstelsel is (een vlotte) samenwerking niet mogelijk.
Stel je voor dat wij niet zouden bewegen. Ten eerste zouden we dan al niet kunnen leven. Het kloppen van ons hart is bewegen, ademhalen is bewegen, kunnen reageren op onze omgeving komt doordat onze zintuigen prikkels opvangen en doorsturen, dus zintuigelijke prikkelverwerking is beweging. Maar ook voor eten en drinken, moeten onze organen kunnen bewegen en ook groei is beweging.
Zonder bewegen geen/tot weinig mogelijkheden tot (over)leven. Het brein zou geen/te weinig nieuwe verbindingen aanleggen tussen neuronen en door het lage aantal verbindingen zouden wij op een veel lager motorisch, psychisch, fysiek, en cognitief niveau functioneren. Hoe minder uitgebreid het neurale netwerk zich in de vroege levensjaren kan uitbreiden, hoe minder goed wij ons in zeer brede zin kunnen ontwikkelen. De primaire reflexen, die zich vanaf de vijfde week van de zwangerschap achter elkaar ontwikkelen, zijn de sleutel tot het ontwikkelen van verschillende vaardigheden en tot het verkrijgen van controle over de diverse onderdelen van ons lichaam.
Na de ontwikkeling van het jonge kind tussen 0 en 2 jaar m.b.v. de primaire reflexen en het behalen van de ontwikkelingsmijlpalen in die periode, gaat het zenuwstelsel steeds efficiënter werken. Dit komt doordat de prikkels steeds via verschillende zenuwbanen van A naar B worden verzonden. Er zijn op jonge leeftijd nog heel veel wegen die naar Rome leiden. Hoe vaker we bepaalde bewegingen maken, hoe vaker er door het zenuwstelsel een snellere weg van A aar B wordt gekozen. De minder snelle en dus minder efficiënte wegen, vallen af en zijn niet meer nodig. De weg van Enschede naar Rome is sneller via München dan via Boedapest, dus de meest snelle route wordt bij een goed werkend wegennet gekozen. Als bepaalde primaire reflexen zich niet goed kunnen ontwikkelen tussen vijfde week zwangerschap en tweede levensjaar, dan ontwikkeld het neurale netwerk zich niet optimaal. worden Hierdoor blijft het zenuwstelsel te matig of te breed vertakt met minder solide verbindingen. We blijven moeite houden met aanleren van nieuwe bewegingen of lesstof, hebben te lang geen controle over blaas en darmen, krijgen complexere bewegingen (of sommen, of spellingsregels) maar niet onder de knie.
Een ander kenmerk van slechte prikkeloverdracht is dat bij sommige mensen bepaalde informatie niet binnen lijkt te komen, waardoor ze moeite hebben met opdrachten opstarten, luisteren en je aan de regels houden en accuraat reageren op prikkels uit je omgeving. Hoe beter het zenuwstelsel ontwikkeld is , hoe beter de prikkeloverdracht dus binnen een systeem en tussen meerdere systemen kan plaatsvinden. Vergelijk het maar met het spoorwegennet; hoe minder rails (zenuwbanen) er ligt, hoe minder treinen er kunnen rijden (hoeveelheid prikkels) en hoe minder hard ze kunnen rijden om op tijd te komen omdat ze steeds op elkaar moeten wachten (prikkelsnelheid).
Beweging is dus noodzakelijk in alle mogelijke situaties. De meest duidelijke manier van bewegen is fysieke/motorische activiteit. Maar ook bij nadenken is er enorm veel beweging en activiteit in het lichaam. Tussen de diverse hersengebieden is er een continue prikkeloverdracht gaande, om alle prikkels die via de zintuigen binnenkomt te verwerken, op te slaan als informatie, te ordenen en in verband te brengen met voorgaand opgepikte indrukken en tenslotte daar desgewenst ook nog een handeling aan te koppelen. Naarmate we meer ervaringen opdoen kunnen we eerder opgeslagen informatie gebruiken om een volgende keer in een vergelijkbare situatie, eerst goed na te denken wat het meest handig is (oorzaak- gevolg) en vervolgens efficiënt en effectief te kunnen handelen zonder al te veel energieverlies.
Hoe komen we tot bewegen in alle bovengenoemde vormen ? Alle beweging ontstaat vanuit reflexen. De reflexen worden vanaf de 5e week van de zwangerschap actief in het embryo. Eigenlijk is de allereerste beweging van ons als mens, die beweging die plaatsvindt bij conceptie: de allereerste celdeling na de samensmelting van zaad en eicel. We concentreren ons echter even op beweging die ontstaat vanuit reflexen en dat is dus vanaf de 5e week na de conceptie. De primaire reflexen zijn automatische stereotype bewegingen die diep in de hersenstam (pons en medula oblongata, het deel wat overgaat in het ruggemerg) en in het midbrain ontstaan en door deze gebieden gecontroleerd worden.
Reflexen verschijnen op vaste tijdstippen en volgen een vast patroon van ontwikkeling gedurende de zwangerschap. Fase 1 is verschijnen, fase 2 is ontwikkelen, fase 3 is het hoogtepunt van de ontwikkeling, waarna de reflex overgaat/ een ondersteunende rol gaat spelen bij de volgende reflex die zich gaat ontwikkelen. Fase 3 is dus de belangrijke trigger voor de volgende reflex om tot ontwikkeling te komen. Door een aaneenrijging van diverse reflexen (iedere reflex heeft weer zijn eigen functie en zorgt voor andere bewegingsmogelijkheden), is een foetus tot steeds meer bewegingen in staat. Grijpen, zuigen, klein maken, uitstrekken, trappelen, gapen, draaien, buitelen, slikken enz; reflexen maken deze bewegingen mogelijk en maken ons klaar voor de geboorte, overleven en het leven en de ontwikkeling daarna. Alleen doordat de foetus (en na de geboorte baby) ritmische bewegingen maakt, komen de reflexen tot ontwikkeling
Door diverse factoren in de zwangerschap (meestal externe factoren) verloopt het doorlopen van de fases vertraagd, wat gevolgen heeft voor alles wat erna komt. De motorische activiteit en mogelijkheden van de foetus lopen dan vertraging op en dus minder mogelijkheden om zich optimaal te ontwikkelen in de baarmoeder. Van daaruit zie je ook de moeizame bevallingen ontstaan. Normaal gesproken is het bevallingsproces een samenspel tussen moeder en kind en helpen diverse reflexen mee aan het goed verlopen van de zwangerschap. Door hele kleine bewegingen in het hoofd en lijfje van de baby, kan het zich goed door het bekken van moeder heen bewegen. Als het uitdrijvingsproces via het geboortekanaal te langzaam, te snel, niet in de juiste houding, via keizersnede, andere externe hulpmiddelen (vacuum/tang/infuus) verloopt, is de kans op immature op verlate of tragere (reflex)ontwikkeling zeer groot.
Belang van goede ontwikkeling van de primaire reflexen tijdens en na de zwangerschap is zeer groot. Ontwikkelen en integreren deze niet voldoende, dan zie je vroeg of laat in het leven zeer uiteenlopende uitdagingen ontstaan;
- motorische ontwikkelingsvertragingen (kind is later met het behalen van de mijlpalen/slaan ze over)
- doordat een kind niet optimaal bewegingen kan ontwikkelen, ontstaat er een minder dicht neurologisch netwerk, wat vervolgens ook minder effectief en efficiënt werkt.
- Dit zorgt voor minder/niet effectief werkend brein, waardoor we compensaties moeten gaan hanteren om toch onze beoogde doelen te halen.
- Halen we keer op keer doelstellingen niet of gaat dat moeizaam, dan moeten we gaan compenseren/smokkelen om het doel wel te bereiken. Dit kost dan extra energie.
- De kans op het verliezen van zelfvertrouwen, maar ook de kans op toename van stress is groot. We moeten onze energiesystemen steeds vaker aanspreken en meer energie gaan gebruiken. Dit put de diverse systemen steeds verder uit. Ziekte, chronische stress, blessures, toenemende lichamelijke en/of geestelijke klachten zijn het gevolg van teveel energieverlies. Maar ook het schoolse leren levert onnodig veel problemen op doordat we te weinig van de daarvoor bestemde hersengebieden goed en vlot kunnen bereiken en aanspreken bij de diverse handelingen die gevraagd worden.
Vooral baby’s die te vroeg (prematuur) of met een stuit of keizersnede zijn geboren, hebben uitdagingen op bovengenoemde gebieden. Premature kinderen kunnen de primaire reflexen al in de baarmoeder onvoldoende ontwikkelen, doordat ze simpelweg te kort in de baarmoeder hebben gezeten. Daarnaast ontberen zij in de couveuse de stimulatie van de tactiele (contact via de huid), vestibulaire (evenwicht) en kinesthetische zintuigen, die zij in de baarmoeder wel krijgen.
Deze categorie kinderen heeft grote kans op:
- Aanwezig blijven van primaire reflexen na het eerste levensjaar en dus ook in de volwassen leeftijd.
- Motorische onhandigheid en ontwikkelingsvertragingen
- Zwakke concentratie en aaandachtstekorten
- Leer/ automatiseringsmoeilijkheden
Integratie van de primaire reflexen is dus voor ieder mens van het grootste belang ! Als deze basis goed gelegd is, hebben we op alle denkbare gebieden veel minder energie nodig om te functioneren. Gelukkig hebben we dan nog onze compensaties om onze doelen te bereiken. Niets aan de hand zou je denken. Het kost slechts iets meer moeite en meer stress; dat moet kunnen. Natuurlijk is dat een optie. Ons menselijk deel van het brein helpt ons die compensaties te creëren en op die manier ons beoogde doel voor elkaar te krijgen. Ook doelen bijstellen is een vorm van compenseren. Maar als men tegen een burn- out, depressie, laag zelfvertrouwen, chronische ziekte aanloopt, enz., dan werken compensaties niet meer en staan ze ons letterlijk in de weg om ons soepel door het leven te bewegen. Wanneer we ouder worden, kunnen we de compensaties steeds minder goed toepassen/vasthouden en gaan we bij veel actieve reflexen letterlijk of figuurlijk steeds meer gebukt onder de dagelijkse beslommeringen. Leven kan een last worden en het ergste is nog wel dat we steeds minder gaan bewegen.
Minder beweging zorgt voor minder effectieve verbindingen, verminderde prikkeloverdracht en dus verminderde hersenactiviteit. Verminderde hersenactiviteit zorgt voor verminderde aansturing van ons spierkorset, de organen, verminderde doorbloeding van vitale delen en verminderende mentale vermogens en weerbaarheid. We verliezen meer en meer het contact met het leven en de wereld om ons heen.
Dit laatste laat eigenlijk heel erg duidelijk zien dat beweging essentieel is voor (optimaal) leven. Reflexintegratie kan dus op iedere leeftijd, bij iedere uitdaging, grote winst bieden ten aanzien van de kwaliteit van leven. Verbeteren van ons neurologisch netwerk kan op iedere leeftijd en bij zeer uiteenlopende uitdagingen, onze potentie en mogelijkheden meer en wéér binnen bereik brengen.
De quote “IK BEWEEG DUS IK BEN” is misschien wel de meest ware quote die bestaat…wat denk jij ??